SALMONELLYOZ — U QANDAY XASTALIK?
Salmonellyoz kasalligi haqida
Salmonellyoz — o‘tkir ichak infeksiyasi hisoblanib, kasallanish holatlari yil davomida kuzatiladi. Lekin yoz-kuz oylarida bu kasallik bilan zararlangan bemorlar soni ortadi. Bunga sabab birinchidan – yoz kunlari respublika aholisining kundalik ratsionida termik ishlov berilmasdan iste’mol qilinadigan turli xil sabzavot, meva va ko‘katlar ko‘p bo‘ladi. Cuv, sabzavot, meva va ko‘katlar kasallik chaqiruvchi bakteriyalar bilan ifloslangan bo‘lishi mumkin. Shu jumladan, salmonellyoz qo‘zg‘atuvchilari ham bundan mustasno emas. Bu esa sog‘lom insonlarning turli infeksiyalarni yuqtirish xavfini oshiradi. Sutli va go‘shtli mahsulotlarda salmonella bakteriyalari ko‘payish xususiyatiga ega. Shu bilan birga u tashqi muhitga tezda moslashib oladi. Ikkinchidan – atrof-muhitning yuqori harorati organizmning infeksiyalarga qarshi kurashish kuchiga salbiy ta’sir qiladi. Chanqov bosish uchun haddan tashqari ko‘p suv va ichimliklarni ichish oshqozon shirasi suyuqlashishiga olib keladi. Natijada uning himoyalash vazifasi susayadi.Salmonellyoz o‘tkir ichak infeksiyalari qatoriga kirib, tana haroratining ko‘tarilishi, ko‘ngil aynishi, qusish, ich ketishi, najasning o‘ziga xos yashil rangda bo‘lishi, umumiy zaharlanish, baktremiya bilan tavsiflanadi.Infeksiyaning yagona manbai – salmonellyoz bilan kasallangan bemor, bakteriya tashuvchi inson va uy hayvonlari (yirik shoxli hayvon, cho‘chqalar, o‘rdak, g‘oz va tovuqlar, kamdan-kam hollarda echki va otlar) hisoblanadi. Kasallanishga sabab bo‘lgan asosiy omillar bu ifloslangan oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish, zararlangan ochiq suv havzalarida cho‘milish va suv iste’mol qilish, bemor bilan muloqotda bo‘lish va shaxsiy gigiena qoidalarga rioya qilmaslik hisoblanadi.Salmonellyoz kasalligi og‘iz orqali yuqadi. Bu mikrob go‘shtli mahsulotlardan sosiska va kolbasada 100-130 kungacha, mol go‘ngida 6 oygacha, xona haroratida 80 kungacha saqlanishi mumkin. Salmonellyoz bakteriyalari 70 darajada 5-10 daqiqada nobud bo‘ladi. Bundan xulosa qilish mumkinki bakteriya yuqori haroratga chidamli hisoblanadi.Salmonella bakteriyalari sovuq haroratga chidamli bo‘lib, 0 darajada 115 kungacha, muzlagan go‘ngda 150 kungacha saqlanishi mumkin.Kasallik yosh bolalarda, homilador va qariyalarda nisbatan og‘irroq kechadi. Salmonellyoz bilan og‘rigan bemorlar davolash profilaktika muassasalari – yuqumli kasalliklar statsionarlarida, shifokor kuzatuvi ostida davolanishlari shart.Xastalikning oldini olish uchun uni erta aniqlash va bemorlarni alohida joylashtirish muhim ahamiyatga ega. Aholi yashash joylarini o‘z vaqtida tozalash, suv va ochiq suv havzalarini ifloslantirmaslik, shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish (doimo qo‘llarni sovun bilan yuvish, tirnoqlarni toza saqlash) zarur.Ovqat uchun sifatli mahsulotlarni ishlatishkerak.Meva-sabzavot va ko‘katlarni toza suv yoki qaynatilgan suv bilan yuvishlozim.Tez buziladigan mahsulotlarni saqlash qoidalariga rioya qilish. Faqat qaynatilgan suvni iste’mol qilish shart.Ochiq va ifloslangan suv havzalarida cho‘milish, undan foydalanish ta’qiqlanadi.Agar tana haroratingiz 38-40 darajagacha ko‘tarilsa, boshingiz og‘rib bezovtalansangiz va ishtahangiz pasaysa, shuningdek, intoksikatsiya (zaharlanish) (ko‘ngil aynishi, qusish, ich ketish) qorinda og‘riq kuzatilsa turar joyingizdagi shifokorga zudlik bilan murojaat qiling.Bemorlarni boshqalardan ajrating va yotqizib qo‘ying. Ko‘proq suyuqlik (qaynatilgan suv yoki "Regidron” eritmasi) ichiring. Idish-tovoq, kiyim-kechak, ko‘rpa va yostiq jildlarini yuvayotganda zararsizlantiruvchi, xlorli va boshqa dezinfeksiya vositalaridan foylananing. Tezda bemorni yuqumli kasalliklar shifoxonasiga yotqizish va tegishli davo muolajalarini o‘tkazish zarur.